Μετάβαση στο κύριο περιεχόμενο

ΠΑΣΟΚ: Από κόμμα της Αλλαγής, στην αλλαγή του κόμματος και ο κανιβαλισμός της Αριστεράς

Στις κρισιμότερες εκλογές της Μεταπολίτευσης,  το ΠΑΣΟΚ έχασει έδαφος στην κοινωνία λόγω των μέτρων που αναγκάστηκε να πάρει για να αποφευχθεί η χρεοκοπία της χώρας, η Αριστερά – σε όλες τις μορφές της, αναδύθηκε ενδυναμωμένη. Χρησιμοποιώντας εξαρχής μια έντονη αντικυβερνητική- αντιπαπανδρεική- αντιπασοκική ρητορική, η οποία πολλές φορές ξεπερνούσε τα όρια της αντιπολιτευτικής πρακτικής και έφτανε στη υπερβολή, την ισοπέδωση, ακόμα και τη συκοφαντία,δείχνει να κερδίζει μεγάλο μέρος δυσαρεστημένων από την πολιτική που εφάρμοσε ο Γιώργος Παπανδρέου, καθώς γνωρίζοντας αυτά που έχασαν, δεν αναλογίζονται εκείνα που απέφυγε να χάσουν. Όμως, η «αντιπαλότητα» ΠΑΣΟΚ και Αριστεράς κρατά χρόνια,καθώς αντλούν δυνάμεις από τις ίδιες ομάδες πληθυσμού.

Όταν ο Ανδρέας Παπανδρέου ανέβηκε στην εξουσία το 1981,είχε να αντιμετωπίσει τα διαπλεκόμενα συμφέροντα του κατεστημένου, που είχε παγιώσει μεταπολεμικά η Δεξιά, η συντηρητική παράταξη στην εξουσία. Ο Ανδρέας Παπανδρέου και το ΠΑΣΟΚ επιχείρησε την υπέρβαση αυτών των αντιξοοτήτων, λαμβάνοντας κυβερνητικά μέτρα άμεσα και ταχύτατα, τα οποία είχαν στόχο να αποδυναμώσουν τις αναμενόμενες αντιδράσεις του εγχώριου αλλά και του ξένου αντι-πασοκικού μετώπου, ενώ συγχρόνως, εξασφάλιζαν και τη συνεχή λαϊκή εγρήγορση και τον απαιτούμενο χρόνο «χάρητος» για το κυβερνητικό έργο που ξεκινούσε.

Είναι αλήθεια, ότι η περίοδος της δικτατορίας είχε δώσει χρόνο στον Παπανδρέου να δουλέψει πάνω σε ένα μελλοντικό στόχο εξουσίας και παράλληλα, να δημιουργήσει ένα «σχολείο» στελεχών, τα οποία δεν είχαν μεν άμεση κυβερνητική εμπειρία, γνώριζαν όμως πολύ καλά, να χειρίζονται τα θέματα που ενεργοποιούσαν άμεσα την κοινή γνώμη. Έτσι, η νέα κυβέρνηση προχώρησε στη λήψη των πρώτων μεταρρυθμιστικών παρεμβάσεών της, οι οποίες στόχευαν στη σταδιακή εφαρμογή του προεκλογικού της προγράμματος, διατηρώντας ταυτόχρονα μια συνεχή- ανοιχτή επικοινωνία με την κοινή γνώμη.

Ο Ανδρέας Παπανδρέου με ένα εντυπωσιακό – επαναστατικό θα μπορούσε να πει κανείς– ξεκίνημα, και στη συνέχεια με αλλεπάλληλους κυβερνητικούς ανασχηματισμούς, με πολιτικούς ελιγμούς ισορροπιών, τολμηρά άλματα και διορθωτικές κινήσεις, αδιαφιλονίκητος ηγέτης, πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ και πρωθυπουργός της χώρας, κατόρθωσε να αντιπαρέλθει τα όποια λάθη του όπως και τις αντιδράσεις των θιγομένων συμφερόντων.

Τελικά, η πρώτη Ελληνική σοσιαλιστική κυβέρνηση κατάφερε να λειτουργήσει δημιουργικά, ιδιαίτερα στα τέσσερα πρώτα χρόνια της διακυβέρνησης (1981-1985) και στη συνέχεια στην επόμενη θητεία της  (1985-1989), να εδραιώσει τη θέση της. Στα κρίσιμα αυτά χρόνια, ο Ανδρέας Παπανδρέου δεν κατόρθωσε να υλοποιήσει τους τολμηρούς οραματισμούς του για μια Σοσιαλιστική Κοινωνία, κατάφερε όμως να ενεργοποιήσει τις δημιουργικές λαϊκές δυνάμεις, να διαπαιδαγωγήσει μια νέα γενιά πολιτικών στελεχών και να βάλει τα θεμέλια της μεγάλης Αλλαγής που είχε υποσχεθεί, πραγματοποιώντας βασικές μεταρρυθμιστικές πολιτικές και κοινωνικές παρεμβάσεις.

Από τις σημαντικότερες εκφράσεις της νέας πολιτικής του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν και ο περαματισμός με τη συμμετοχική δημοκρατία. Ο Ανδρέας επιχείρησε την «λαϊκοποίηση» της διαχείρισης της εξουσίας και συνέβαλε στην ανανέωση της πολιτικής ανθρωπογεωγραφίας, ενισχύοντας σημαντικά τα χαμηλά εισοδήματα, δίνοντας νέα πνοή στις προσδοκίες του ελληνικού λαού για μια δικαιότερη κοινωνία.

Ο πρωτόγνωρος αέρας ελευθερίας και ανανέωσης στη δημόσια ζωή, διέλυσε σταδιακά την επιφύλαξη και τους φόβους των πολιτών απέναντι στους κρατικούς μηχανισμούς και  το δημοσιοϋπαλληλικό προσωπικό, η κατάργηση της  διάκρισης «σε πολίτες πρώτης και δεύτερης κατηγορίας» ανάλογα με την ιδεολογική τους τοποθέτηση, τις πολιτικές πεποιθήσεις  ή τη συνδικαλιστική δραστηριότητα, σήμανε την καθιέρωση της δημοκρατικής συνείδησης των πολιτών. Η κυβέρνηση του ’81 αποτέλεσε για τους πολίτες έναν αξιόπιστο δημοκρατικό εγγυητή των ελευθεριών, καθώς η εμπιστοσύνη των πολιτών στους θεσμούς και η κοινωνική αυτοπεποίθηση αυξήθηκε σε σημαντικό βαθμό.

Παράλληλα, όμως, η «Αλλαγή» που έφερε το ΠΑΣΟΚ στην ελληνική κοινωνία, μετά και την οκταετή παραμονή του σε αυτή, προκάλεσε ριζικές«αλλαγές» και πολιτικές αναδιατάξεις τόσο στο ίδιο ως κυβερνητικό κόμμα. όσο και στα κόμματα της αντιπολίτευσης. Ήταν φυσικό, η άσκηση της εξουσίας να επιφέρει μεγαλύτερες επιπτώσεις στο ΠΑΣΟΚ από την προηγούμενη –την μεταξύ 1977-81 –  μεταμόρφωση του, από κόμμα  αντιπολίτευσης σε κόμμα εξουσίας, Τα κομματικά στελέχη, που είχαν αναδειχθεί χάρη στη δυναμική του Ανδρέα Παπανδρέου,καθώς και οι λαϊκές δυνάμεις στήριξης του Κινήματος, οι οποίες είχαν αναβαθμιστεί κοινωνικά και οικονομικά, άρχιζαν να λειτουργούν και να κινούνται, κάποιες φορές, ακόμα και με ανταγωνιστικά συμφέροντα.

Από την πλευρά της, η Δεξιά, προσπαθώντας να ξεπεράσει το σοκ της ήττας και μετά από την ασφυκτική παραμονή της επί μια οκταετία στα έδρανα της αντιπολίτευσης, πρόβαλε με νεοφιλελεύθερο προσωπείο, ενώ παράλληλα, πραγματοποίησε ανοίγματα συνεργασίας με την Αριστερά.

Η Αριστερά, από την πλευρά της, είχε να αντιμετωπίσει τα δικά της αδιέξοδα.  Από τη μεταπολίτευση και μετά η Αριστερά, παράλληλα με το ΠΑΣΟΚ, στέγασε όλα τα «λαϊκά» αιτήματα. Στο μεταπολιτευτικό πολιτικό σύστημα, το οποίο πήρε την μορφή μιας δικομματικής δημοκρατίας, η Αριστερά είχε αναγνωριστεί και είχε λάβει τη θέση της, την οποία διατηρούσε ως σήμερα, την τρίτη-ή και τέταρτη δύναμη στο κοινοβούλιο.

Το «πρόβλημα» ήταν ότι ο Ανδρέας Παπανδρέου που κατείχε ένα ιδιαίτερο ταλέντο επικοινωνίας, είχε αρχίσει να συγκεντρώνει δυνάμεις για την κατάκτηση της εξουσίας, βασισμένος σε μια ακραία αντιδεξιά και αντι-ιμπεριαλιστική ρητορική, αποδεχόμενος το σύνολοτων «λαϊκών» αιτημάτων. Πάνω σ' αυτήν τη βάση διαμορφώθηκε ο χώρος της Kεντροαριστεράς, ένας χώρος που πολύ αγαπήθηκε, αλλά δεν έγινε κατορθωτό να καλυφθεί από την κομμουνιστική Αριστερά. Το ζήτημα εκεί ήταν ο διαχωρισμός της,ανάμεσα στην ηγεσία της και τον «κόσμο της», που ήταν κάτι ποιοτικά διαφορετικό από τους ψηφοφόρους της ή από τα μέλη της. Ο Ανδρέας Παπανδρέου απευθύνθηκε στον  «κόσμο τη Αριστεράς»που είχε όνειρα και οράματα, που αγωνίσθηκε χωρίς ιδιοτέλεια, θυσιάστηκε, καταδιώχθηκε και βασανίστηκε για τις ιδέες του, υπέστη εξευτελισμούς και ταπεινώσεις και επί δεκαετίες έζησε στο «περιθώριο». Ο Ανδρέας Παπανδρέου ενδιαφέρθηκε για αυτόν τον «κόσμο της Αριστεράς» και τελικά, τον κέρδισε, επειδή ακριβώς, του έδωσε δυνατότητα να δικαιωθεί ιστορικά και να διεκδικήσει μερίδιο εξουσίας.

Αντίθετα, σε σχέση με την ηγεσία της Αριστεράς, ο Ανδρέας Παπανδρέου παρότι συνομιλούσε άνετα μαζί της, δεν την εμπιστεύθηκε και ποτέ δεν ζήτησε τη συνεργασία της, παρά μόνο μια φορά, όταν βρέθηκε σε δύσκολη θέση το 1989, αλλά και τότε χωρίς επιτυχία.Άλλωστε, το κομματικό σχήμα της, μάλλον το θεωρούσε αναχρονιστικό, περιοριστικό και κατάλοιπο του παρελθόντος. Οι αγκυλώσεις σε παρωχημένες μορφές πολιτικής σκέψης, περιχαράκωναν τα κόμματα της Αριστεράς στον απελπιστικά στενό χώρο της διαμαρτυρίας, καθιστώντας τα ανίκανα να παίξουν σοβαρό πολιτικό ρόλο. Έτσι, ο Ανδρέας Παπανδρέου εύκολα τα υπερφαλάγγισε με την πραγματικά ευρηματική αντιδεξιά ρητορεία του. Βέβαια, αν τα κόμματα αυτά, είχαν καταφέρει να εκσυγχρονιστούν και να δρουν, να λειτουργούν σοβαρά ως αντιπολιτευτικές δυνάμεις, ο Παπανδρέου δεν θα μπορούσε να διεκδικήσει τον δεύτερο πόλο της εξουσίας, που ήταν και ο κεντρικός του στόχος. Επομένως, οι σχέσεις του Ανδρέα Παπανδρέου με την Αριστερά στηριζόταν σε ένα παιχνίδι τακτικής, με στόχο την κατάκτηση της εξουσίας.

Η εκλογική νίκη του 1981 συμπορεύτηκε με λαϊκή γιορτή, που δεν είχε να κάνει με τη νίκη ενός κόμματος, αλλά με μια νίκη ονείρων. Οπωσδήποτε το ποσοστό που συγκέντρωσε το ΠΑΣΟΚ ήταν υψηλό, αλλά το πανηγύρι στους δρόμους αφορούσε το όνειρο της Αλλαγής. Τα όνειρα του ελληνικού λαού εκφράστηκαν μέσα από τη ρητορική δυναμική του συνθήματος της «Αλλαγής» του Ανδρέα, ο οποίος συνεπικουρούμενος από τη γενιά των στελεχών που ανέθρεψε, τόσο από το ΠΑΚ όσο και από τη Μεταπολίτευση και μετά, δικαίωσε ένα μεγάλο μέρος αυτών των αιτημάτων, με ένα καταιγισμό θεσμικών μεταρρυθμίσεων που έφεραν την Ελλάδα σε μια άλλη εποχή.

Όμως, σήμερα η Αριστερά στην Ελλάδα, αντίθετα με όσα θέλει να πιστεύει, αποτελεί κομμάτι του πολιτικού συστήματος. Δεν κυβέρνησε, αλλά άφησε να κυβερνήσουν τα μεγάλα κόμματα, ενώ ήταν εκείνη που διαμόρφωνε τα συνθήματα, αλλά επέτρεπε να αναπτυχθεί το πλαίσιο όπου λειτούργησαν τελικά και με τη δική της ανοχή, οι παρασιτικές καταστάσεις. Ο συνδικαλισμός υπήρξε το σημείο αιχμής, που λειτούργησε όμως, συμφεροντολογικά, ρουσφετολογικά, στη θέση των διεκδικήσεων. Οι συνδικαλιστικοί φορείς μετατράπηκαν σε ομάδες διαπραγματεύσεων με την εξουσία, ανέθρεψαν μελλοντικούς βουλευτές και παθογένειες στους οργανισμούς που εκπροσωπούσαν.

Σήμερα, η Αριστερά έρχεται να «εκδικηθεί», να πάρει πίσω το αίμα της από το ΠΑΣΟΚ, χρησιμοποιώντας όμως, μια στείρα αντιπολιτευτική πρακτική και δημαγωγικό λόγο. Η διάλυση του ΠΑΣΟΚ και η προσχώρηση μεγάλου μέρους του κόσμου του, στους κόλπους της, αποτελούσε ένα ανείπωτο «όνειρο» μέχρι πριν λίγα χρόνια. Όμως, αυτό που διερωτάται κανείς παρατηρώντας την Αριστερή πολιτική να έρχεται στο προσκήνιο, ως απάντηση στα αδιέξοδα και τον κοινωνικό πόνο που δημιουργήθηκαν από την δικτατορία των αγορών και την μονεταριστική προσέγγιση της οικονομίας, είναι αν θα παρουσιάσει μια ρεαλιστική κυβερνητική πρόταση, αν θα δεχθεί να βουτήξει τα χέρια της στο “βούρκο της διακυβέρνησης”. Αν θα υποκύψει στις συμμαχίες που θα χρειαστούν για να επιδιώξει την εφαρμογή όσων μέχρι σήμερα διακηρύσσει ως συνθήματα ή τελικά μείνει στη στείρα αντιπαράθεση και θα κυριαρχήσουν άλλες συντηρητικές δυνάμεις.




Σχόλια

Δημοφιλείς αναρτήσεις από αυτό το ιστολόγιο

Περι Αστικής Ανθεκτικότητας και άλλων δαιμόνων....

Τα τελευταία χρόνια και ιδιαίτερα μετά την πανδημία, η διεθνής κοινότητα, η Ε.Ε στράφηκαν στην αναγκαιότητα της ενίσχυσης των δομών της πολιτικής προστασίας και απαίτησης της πρόληψης των καταστροφών.  Η επιδημία Covid-19 δημιουργησε νέες προκλήσεις για την ανάπτυξη έξυπνων και βιώσιμων πόλεων. Έχει αποδειχθεί ότι δεν αρκεί πλέον να εστιάζουμε μόνο στην παροχή υπηρεσιών για ποιότητα ζωής ή για ένα καλύτερο οικοσύστημα. Πρέπει να προετοιμάσουμε τις πόλεις έτσι ώστε να μπορούν να διαχειρίζονται, να συντηρούν και να διασφαλίζουν τις υπηρεσίες της πόλης και να βελτιώνουν την ποιότητα ζωής ενόψει των επικείμενων κινδύνων. Μεγάλα ποσά  διανεμήθηκαν για σχεδια εκτάκτων αναγκών, καθώς και για την ενίσχυση της ανθεκτικότητας των πόλεων με "έξυπνες" ψηφιακά ενεργοποιημένες υπηρεσίες που συμβάλλουν στην καλύτερη ποιότητα ζωής, ιδιαίτερα με συστήματα  προειδοποίησης και αντιμετώπισης κινδύνων (πλημμυρικών φαινομένων, πυρκαγιάς, σεισμού κ.λπ.) εντός των ορίων του δήμου. Αυτο σημαίνει εγκα

Ελευθέριος Βενιζέλος ο πολιτικός που έκανε την παραλυτική Ελλάδα να περπατήσει!

Εις την περιοχήν του θρύλου ανήκει πλέον και ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Όπως εις την Καινήν Διαθήκην οι παραλυτικοί αίρουν τον κράββατον και περιπατούν, τοιουτοτρόπως και η παραλυτική Ελλάς του 1917, εις το πρόσταγμα του Βενιζέλου, περιπατεί, μετέχει εις τας ευγενεστέρας αθλήσεις, εισέρχεται εις τον στίβον της δόξης, στέφεται Ολυμπιονίκης! Γεώργιος Παπανδρέου Πολιτικό μνημόσυνο Ελευθερίου Βενιζέλου, 22 Απριλίου 1936. Ο Ελευθέριος Βενιζέλος υπήρξε ο δημιουργός του σύγχρονου ελληνικού κράτους  καθώς συνέδεσε το όνομά του με την επέκταση και ουσιαστικά το διπλασιασμό του εθνικού ελληνικού χώρου. Με τη σημαία της «μεγάλης ιδέας» πέτυχε να αναδείξει ως κυρίαρχο το εθνικό πρόβλημα της απελευθέρωσης του ελληνικού πληθυσμού, αλλά και των περιοχών εκείνων που βρισκόντουσαν εκτός της εθνικής επικράτειας.

Αν ζούσε ο Τσέ...

Κάθε επανάσταση έχει τους ήρωες της. ...Κάθε επανάσταση εξατμίζεται και αφήνει ένα κατακάθι γραφειοκρατίας, έλεγε ο Franz Kafka «Η "ηρωική γενιά του πολυτεχνείου" εξαργύρωσε τους "αγώνες" της με υπουργεία, βίλες, κότερα και πολλά εκατομμύρια. Οδήγησε τη χώρα στο σημερινό χάος του χρέους, της ανεργίας και των χιλιάδων αυτοκτονιών», προκάλεσε με την δήλωσή της η Χρυσή Αυγή. Εκτός όμως, από τους δηλωμένους φασίστες που από χρόνια προβάλουν αυτή τη θεωρία, μαζί με την επίσης, εξοργιστική άποψη ότι δεν υπήρξαν νεκροί στο πολυτεχνείο, υπάρχουν και πολλοί άλλοι, οι οποίοι προσπαθώντας να αιτιολογήσουν την κατάσταση στην οποία περιήλθε η χώρα, ρίχνουν το "ανάθεμα" σε μια ολόκληρη γενιά. Ναι, κάποιοι εξαργύρωσαν τους αγώνες. Ναι, κάποιοι βουτήχτηκαν στην διαφθορά. "Πολίτες, φοβούμαι πως η επανάσταση, όπως ο Κρόνος, θα φάει διαδοχικά όλα της τα παιδιά και θα δημιουργήσει ένα δεσποτισμό με όλους τους κινδύνους που τον συνοδεύουν" ήταν τα τελευταία λόγι